Radyokimya, doğal ve yapay radyoizotopların (radyonüklitlerin) araştırılması ile ilgilenmektedir.
Bütün kimyasal elementlerin radyoaktif izotopları bulunmaktadır. En hafif element olan hidrojen bile trityum olarak bilinen radyoizotopa sahiptir. En ağır elementler (bismuttan daha ağır) sadece radyoaktif izotop olarak bulunurlar. Elementlerin kararsız izotoplarının hepsi radyoizotoptur.
Radyoaktivite veya radyoaktif bozunma, kararsız nüklitin çekirdeğinin radyasyon yayarak kendiliğinden başka bir nüklitin çekirdeğine dönüşmesidir.
Radyoaktif bozunma sürecinde oluşan başlıca radyasyon tipleri Alfa α, beta β, gama γ olarak bilinir.
Radyonüklitler ve radyonüklitlerin radyasyon tiplerine ait örnekler:
Radyonüklitler | Radyasyon Tipleri | ||
Alfa | Beta | Gama | |
Sezyum 137 | X | X | |
İyot 131 | X | X | |
Plutonyum | X | X | X |
Radyum | X | ||
Stronsiyum 90 | X | ||
Trityum | X | ||
Toryum | X | X | |
Uranyum | X | X |
Bir yarı ömür süresine (T½) karşılık gelen sürede radyoaktif madde ½ oranında azalır,2.T½ süresi sonrasında radyoaktif madde oranı ¼’üne düşer ve radyoaktif madde tükenene kadar bu süreç devam eder. 10. T½ periyot sonlandığında başlangıçtaki radyoaktif madde miktarı 1/1024’üne düşmüş olacaktır. Radyoaktivitenin birimi SI ölçü biriminde Becquerel (Bq)’dir. Bir Bq, saniyede bir parçalanmaya karşılık gelen değerdir.
RadyonükliTlerin tespiti
ALS, gıda/yem numunelerinde ve bütün çevre matrislerinde doğal ve yapay radyonüklitleri tespit etmek için radyometrik ve radyokimyasal metotların yanısıra ICP/SFMS metotlarını da kullanmaktadır. ALS tüm çevresel numunlerde bu metotların kombinasyonlarını kullanarak yaygın olarak görülen bütün radyonüklitlerin tespitini yapabilmektedir.
Yüksek Çözünürlüklü Gama-Işını Spektrometresi modifikasyona ihtiyaç duyulmadan kullanılabilmektedir. Düşük konsantrasyonlarda radyonüklit içeren numuneler ölçüm öncesinde buharlaştırma, sorbentten ayırma veya birlikte çöktürme yöntemleriyle yoğunlaştırılmaktadır.
Radyokimyasal metotlar, matris kompozisyonuna göre değişebilmektedir. Örneğin, biyota ve gıda numuneleri öğütmeden yakılabilmektedir. Yüksek kalsiyum konsantrasyonları içeren numunelerde 90Sr analizi öncesinde iyon değiştirici reçinelerle ön işlem yapılmaktadır.